Тут павонаси зараркунандаси серҳаракат ва тез ривожланадиган ҳашарот бўлганлиги учун, ҳамда янги ҳудудга унинг табиий кушандалари етарли бўлмаганлиги оқибатида республикамизнинг бир қатор худудларига тезда тарқаб кетди. Тут парвонасининг урғочи ва эркак зот капалакларини ташқи кўринишидан ажратиш қийин. Капалаклари қанотини ёзганида 15-17 мм, ранги оч сариқдан охра тусигача, қанотлари пастки қисмида хошиялари мавжуд. Капалакнинг жинсий ажратишда уларнинг қоринчаси оҳири тўмтоқ (урғочи) ёки ўткир (эркак) шаклида бўлганлигидан билса бўлади. Тухуми майдан ва кўкимтир сув тусида бўлиб катталиги 0,06-0,07 мм келади. Қурти оч тиниқ туслардан яшилгача бўлиб, парвоналарнинг қуртларигача ҳос чўзиқ ва усти майда қора доғлар билан қопланган, серхаракат, безоталанган қурт ўзини ташлаб юбориши мумкин. Бошидан 6 ёшни кечиб 10-13 мм га етади. Қурт очиқ барг устида уни кемириб озиқланиб яшайди. Парвонанинг ғумбаги ҳаво ҳароратининг юқорилигига боғлиқ бўлиб,7-15 кунда етилади ва ундан капалаклар учиб чиқиб янги авлодни бошлаб беради. Охирги авлоднинг қуртлари қишлашга, асосан октябр-ноябр ойларида кетади. Мўлжалга улгирмаган кичик ёшли қуртлар қирилиб кетади. 2011 йил иқлим шароитида - 6 та, Сурхондарёда эса -7 та авлод бериб ривожлангани аниқланади. Одатда агар бир тут дарахти ҳисобига 10 тадан ортиқ соғлом (тўйинган) қурт қишловга кетса, келгуси йили зараркунанданинг ривожланиши одатдагидай ўтади. Чунки, қишловга кетган популияциянинг 70-80% дан сифатли капалак учиб чиқади. Унинг ярми эркак зот бўлса, ҳар бир дарахт учун 2-3 та урғочи зот тўғри келиши 5-6 авлод мобайнида август-сентябр ойларида тут дарахтлари баргларини “дефолиация” даражасигача хунук ахволга келтирадиган зичликни тиклаб олишини таъминлайди. (Расм).
